Иако бројните угостителски објекти на Јадранот сè уште се затворени или работат со драстично намалено работно време, нивните сопственици забрзано почнуваат да се подготвуваат за новата туристичка сезона. Судејќи според последните неколку сезони, Хрватска и годинава може да очекува рекордни посети на туристи од сите делови на светот.
Хрватскиот туристички одбор на почетокот на оваа година објави податоци за посетите на туристите минатата година, во кои се забележани 18,9 милиони пристигнувања и 104,8 милиони ноќевања, што е за 37 отсто повеќе пристигнувања и 25 отсто повеќе ноќевања во споредба со 2021 година.
Апликациите за странски работници веќе пристигнуваат
Минатата година најголем број на туристички ноќевања забележаа Истарската Жупанија, Приморско – горанската и Сплитско-Далматинската – дури 60 отсто од вкупните ноќевања во Хрватска. Во исто време, овие региони имаа најмногу потешкотии во наоѓањето работна сила, која, се чини, беше потребна минатата година повеќе од кога било.
Од нивните полициски служби ни потврдија дека веќе добиваат барања за издавање дозволи за престој и работа на сезонски работници од други земји. Дозвола за престој и работа за сезонско вработување се издава за период до три или до шест месеци.
Имено, сезонски работник врз основа на дозвола за престој и работа за сезонска работа може да работи во Хрватска најмногу шест месеци годишно, по што мора да ја напушти земјата. Во рок од шест месеци годишно, сезонски работник може да ја продолжи важноста на дозволата за престој и работа еднаш за сезонска работа кај истиот или друг работодавач.
Лани издадени речиси 17.000 дозволи за странци, годинава се очекува повеќе
Поради големиот недостаток на работна сила во Хрватска, но и поатрактивни понуди за работа од други земји каде платите на работниците се и до три пати повисоки, се воспостави трендот на ангажирање работници од странство, од кои најбројни се оние од соседните земји како Србија и Босна и Херцеговина, но се повеќе и Филипинци и Непалци.
Минатата година во Хрватска се издадени 16.836 дозволи за сезонски работници, од кои најголем дел на работници од Србија (4.975), Босна и Херцеговина (4.460), Македонија (3.638), Непал (1.061) и Филипините (507). Од истарската полиција велат дека во текот на минатата година се поднесени вкупно 23.572 барања за дозволи за престој и работа, а издадени се 17.245, од кои 3.345 се однесуваат на сезонски вработувања.
Минатата година најмногу сезонски работници во Сплитско-далматинската жупанија имало од Босна и Херцеговина (1.074), потоа Србија (945), Македонија (884), Непал (191), Црна Гора (170) и Филипините (108).
Од Полициската Управа на Приморско-Горанска Жупанија велат дека веќе добиваат нови барања за странски сезонски работници, а лани издале 2.938 дозволи. Најголем број сезонски работници доаѓаат од Србија, Босна и Херцеговина и Македонија, а нешто помал број од земјите на Далечниот Исток.
Годинава може да има недостиг до 30.000 сезонски работници
Едуард Андриќ, претседател на Хрватскиот туристички сојуз вели дека во Хрватска генерално има недостиг на работна сила, а лани имало недостиг од 15 до 20 илјади сезонски работници и дека оваа бројка најверојатно ќе се зголеми.
Андриќ вели дека работниците во туризмот не значат само тесно поврзани дејности како што е хотелиерството и дека во Хрватска има над 70.000 регистрирани занаети, од брза храна до кафулиња.
„На секој од нив да му требаше само еден работник, тоа ќе беа 70.000 работници. Од информациите што ги имам годинава би требало да има недостиг до 30.000 работници. Меѓутоа, проблемот не е само во таа бројка, туку проблемот е дека практично меѓу работниците од трети земји не можете да ја добиете професионалната работна сила што е потребна во нашиот туризам“, вели тој.
Андриќ посочува дека годинава сигурно ќе има повеќе работници од странство и дека хрватскиот туризам има долгорочен проблем – нема квалитетна работна сила и потенцијал за развој, а постои и фактот дека се базира на сезонска. Тој предупредува дека домашните работници треба да ги подобрат условите за работа, но и да ги зголемат платите, доколку сакаат да бидат мотивирани да останат во државата.
„Бројни неволји ги снајдоа и жителите и работодавачите – од поскапувањето, пред се на струјата, поскапувањето на храната, комуналиите, платите кои мора да се покачат бидејќи во спротивно никој нема да работи, па дојдоа во незавидна положба и нормално дека сакаат да работат со профит. Од друга страна, имаш работници кои исто така биле погодени од инфлацијата, па со платите што ги заработуваат во Хрватска, едвај го преживуваат месецот“, вели Андриќ.
„Сезонските работници пак пред се очекуваат релативно добра плата затоа што доаѓаат на работа неколку месеци. Потоа очекуваат соодветни услови за работа, да не се искористуваат, да знаат точно колку им е долга смената и дека имаат слободен ден.
Очекуваат да имаат соодветно сместување и три оброци, а повеќето од оние кои доаѓаат од далечни места бараат и да им се плати за патувањето“, вели тој.
Повратници има, но не доволно
Потпретседателот на Здружението на угостителски дејности при ХГК и претседател на Здружението за угостителство во Сплит, Стипе Јеличиќ има четири објекти и вели дека минатата година морале да бараат работници од други земји, но не во голем број. Имено, минатата година странските работници сочинувале околу 10 отсто од работната сила.
Повеќето од нив биле работници од соседните земји, Македонија, Србија и БиХ, а вели дека има и еден Авганистанец кој изразил желба постојано да остане во Сплит. Јеличиќ вели дека годинава забележал дека хрватските работници во странство постепено се враќаат во татковината и бараат сезонска работа.
„Имаме наши повратници од странство, што е позитивна работа, но недоволно за нашиот туризам. Иако годинава вработивме повеќе хрватски работници затоа што ни се намалија потребите за работници од странство, хотелите од Истра до Дубровник, кои се огромно возење и столбот на нашиот туризам, секако ќе има проблеми со недостигот на работна сила“, вели Јеличиќ.
„Бројот може да биде околу 30.000. Не се работи само за готвачи и келнери, туку за широк спектар на различни професии кои се апсолутно неопходни за време на туристичката сезона“, вели Јеличиќ.
Тој вели и дека државата и единиците на локалната самоуправа треба да го контролираат угостителскиот сектор, но и да работат на намалување на даноците и давачките во туристичкиот сектор, да ги намалат деловните трошоци за да им овозможат на работниците подобар животен стандард.
„Растеме во туризмот и ни треба помош, затоа неминовно е да ни треба работна сила. Да се намали ДДВ за храната (кафе, вода, сок, пиво и вино) како и даноците на платите. Локалната самоуправа да стави ред кај нејзините претприемачи бидејќи и меѓу нас има пиреј, но првенствено треба да имаме ветер во грб и да ги туркаме претприемачите напред и само така можеме да постигнеме квалитетен живот во кој приватниот сектор плаќа за јавниот сектор, каде се работи и работи во корист на претприемачите, работниците и целиот јавен сектор“, заклучува Јеличиќ.
