Цел Исланд е „на игли“ затоа што експертите велат дека земјотресите кои со денови татнеат под површината и кои веќе уништија град, се најава за голема вулканска ерупција.

Над 700 земјотреси се регистрирани од вчера на југозападниот полуостров Рејкјанес, а покрај тоа што е нешто послаб од претходните денови, ерупцијата на вулканот Фаградалсфјал може да се случи во секој момент.

Исланд во последните денови беше погоден од илјадници земјотреси.

Во петокот беше прогласена вонредна состојба, а од малото рибарско село Гриндавик беа евакуирани околу 4.000 луѓе.

Евакуираните жители рекоа дека слушнале „застрашувачки звуци“ под земја, а на оние на кои им било дозволено да се вратат да соберат некои работи им било кажано веднаш да остават сè и да трчаат доколку слушнат сирени.

Низ градот се појавија огромни дупки, а драматичните воздушни снимки објавени од крајбрежната стража покажуваат пукнатина што поминува низ центарот на градот и исфрла чад додека магмата се приближува до површината.

Властите се зафатени со изградба на одбранбени ѕидови околу блиската геотермална централа, за која се надеваат дека ќе ја заштитат од тековите на лава. Имено, сите веруваат дека ерупцијата е неизбежна.

Министерката за правда на Исланд, Гудрун Хафштајндотир, изјави за државната телевизија RUV дека големата насип е дизајнирана да ја заштити геотермалната централа Свартсенги, која се наоѓа на нешто повеќе од шест километри од Гриндавик.

Опремата и материјалите што би можеле да наполнат 20.000 камиони се внесуваат во фабриката, а изградбата започнува веднаш штом ќе пристигне официјалното одобрение од владата.

Централата обезбедува топла и ладна вода и струја за целата земја, а портпаролот на операторот ХС Орка рече дека прекинот нема да влијае на снабдувањето со електрична енергија на главниот град Рејкјавик.

Под градот веќе подолго време се акумулира магма, а експертите вчера соопштија дека под него се развил „коридор“ долг 14 километри. Ерупција, велат тие, може да се случи насекаде низ тој коридор.

Се зголемуваат стравувањата дека ерупцијата би можела да предизвика сличен хаос како ерупцијата на Ејафјалајокул во 2010 година, но вулканолозите велат дека е малку веројатно дека Фаградалсфјал ќе го произведе пепелта што зафати голем дел од Европа.

Метју Џејмс Робертс, од Исландската метеоролошка служба, рече:

– Магмата е веднаш под површината на земјата. Постои огромна неизвесност. Дали ќе има ерупција и ако да, каква штета ќе има?’

Шефот на Одделот за јавна безбедност рече дека станува „сè потешко“ да се влезе во областа Гринич бидејќи огромните дупки продолжуваат да се шират.

– Тој простор продолжува да тоне, а на површината постојано се создаваат нови пукнатини. Оваа област изгледа малку како голем глечер кој се откинал, па затоа е многу опасно да се биде внатре во таа област.

Во изминативе денови и понатаму им беше дозволено брзо да одат во своите домови за да ги соберат работите и да ги земат домашните миленици, но сите оние кои денеска ќе одлучат да се вратат во своите домови ќе бидат придружувани од екипи на Брзата помош.

Жителите на социјалните мрежи објавуваат видеа од напуштениот рибарски град, а властите ги предупредуваат брзо да избегаат доколку слушнат предупредувачки сирени.

Еден жител објави видео на TikTok од долга колона автомобили на влезот во градот, при што службите за итни случаи го запираат секое возило за да им дадат на луѓето повеќе безбедносни совети.

Работник на ЕМС го запира човекот и го прашува дали е жител на Гринвадик и му вели: „Ако слушнете сирени или нешто слично, излезете! Пушти сè и излези!“

Во соопштението од штабот на цивилната заштита посочуваат дека областа околу Гриндавик е опасна.

– Метеоролошкиот завод продолжува со мерењето на трајните деформации на почвата во вертикалното движење што се случи кај Гриндавик – соопштено е.

Локалните медиуми јавуваат дека сеизмичката активност во текот на ноќта била слична на онаа од претходниот ден, со „околу сто земјотреси на час“. Повеќето беа слаби, но најголемите беа со јачина од 3,1 и 2,8 степени според Рихтеровата скала.

Ханс Вера, 56-годишен маж роден во Белгија, кој живее на Исланд од 1999 година, рече дека куќата на неговото семејство постојано се тресе.

– Воопшто немаше мир, постојано се тресеше, па не ни затворивме очи – рекла Вера која сега живее во куќата на својата снаа во предградието на Рејкјавик.

– Оваа ситуација ги шокираше не само жителите на Гриндавик, туку и цел Исланд. Навистина сме загрижени за сите куќи и инфраструктура во областа, рече Раинисон, шеф на Исландската цивилна заштита и управување со вонредни состојби, претходно оваа недела.

– Магмата сега е многу плитка, па очекуваме ерупција за само неколку часа, а ако имаме среќа и за неколку дена.

Исланѓаните всушност „само чекаат“ сега, изјави локалниот новинар Холмфридур Гисладотир за Sky News во понеделникот.

Заканувачката ерупција многумина локални жители ги потсети на 2010 година, кога еруптираше уште еден исландски вулкан, Ејафјалајокул.

Произведе огромен облак од пепел што ги предизвика најголемите откажувања на летови на авиокомпании од Втората светска војна. Тогаш беа откажани околу 50.000 летови, што влијаеше на осум милиони патници.

Што се однесува до сите разлики помеѓу потенцијалната ерупција Робертс рече дека ерупцијата може да испрати лава над градот, но е помала веројатноста да ја предизвика истата експлозија на пепел.

– Најпрво, нема ледена капа одозгора и не е стратовулкан, па затоа не треба да има испуштање на вулканска пепел во атмосферата. „Ова може да биде вулканска ерупција што произведува лава по низа пукнатини и тоа би била главната опасност“, рече Робертс.

Тој додаде дека е можна ерупција „која трае со недели“, што значи дека патиштата и другата инфраструктура би можеле да бидат „загрозени“.

Сместено помеѓу евроазиските и северноамериканските тектонски плочи, Исланд е сеизмичко и вулканско жариште бидејќи двете плочи се движат во спротивни насоки.

Во март 2021 година, во вулканскиот систем Фаградалсфјал, лава изби од пукнатини во земјата долги помеѓу 500-750 метри.

Вулканската активност во областа продолжила шест месеци истата година, што поттикнало илјадници Исланѓани и туристи да го посетат местото.

Во август 2022 година во истата област се случи ерупција која траеше три недели, а уште една беше забележана во јули оваа година.